Operacje szczeliny odbytu

Mianem szczeliny odbytu określa się linijne pęknięcie anodermy, czyli wyspecjalizowanej skóry, która wyścieła kanał odbytu. Zazwyczaj do pęknięcia skóry i powstania szczeliny dochodzi podczas defekacji, w nagły i niespodziewany sposób. Wskazuje się, że około 25% pacjentów cierpiących na tę chorobę ma problemy z oddawaniem twardego stolca. W zdecydowanej większości przypadków pęknięciu ulega skóra, znajdująca się na tylnej ścianie kanału odbytniczego. W bardzo rzadkich przypadkach pęka anoderma na ścianach bocznych i zazwyczaj jest to związane ze współistnieniem innych chorób – nowotworu, kiły, HIV, białaczki, gruźlicy bądź choroby Crohna. Szczelina odbytu stanowi przewlekłe owrzodzenie końcowego odcinka kanału odbytu i wymaga podjęcia odpowiednich działań, mających na celu przywrócenie pacjentowi normalnego funkcjonowania.

Wśród najważniejszych przyczyn, powodujących powstanie pęknięcia anodermy, wskazuje się mechaniczne rozerwanie tkanki z powodu zbyt dużych i twardych kawałków stolca oddawanych przez pacjenta podczas wypróżnienia. Z drugiej strony do powstania szczeliny może się także przyczyniać zbyt częste oddawanie stolca w trakcie biegunki, związane z nadmierną eksploatacją odbytu. Nierzadko szczelina odbytu może powstać w wyniku infekcji gruczołów odbytowych lub stanów zapalnych skóry, znajdującej się na brzegach odbytu. Ponadto do czynników mogących powodować powstanie szczeliny zaliczamy zaburzenia relaksacji mięśnia zwieracza lub zaburzenia odruchu hamowania odbytniczo-odbytowego. Powstaniu szczeliny zdaniem lekarzy może także sprzyjać uprawianie seksu analnego.

Szczeliny odbytu zasadniczo można podzielić na cztery podstawowe rodzaje:

ostra szczelina odbytu – w tym przypadku mamy do czynienia ze świeżo powstałą raną w kanale odbytu. Dolegliwości, na które skarży się pacjent w takiej sytuacji, trwają nie dłużej niż trzy miesiące,
przewlekła szczelina odbytu – mamy z nią do czynienia wtedy, gdy czas trwania dolegliwości przekracza trzy miesiące. Charakteryzuje się ona pogrubieniem i stwardnieniem brzegów rany, a także pojawieniem się zwłókniałych pasm mięśnia zwieracza wewnętrznego,
poporodowa szczelina odbytu – do jej powstania dochodzi w trakcie porodu lub w ciągu dwóch miesięcy po urodzeniu dziecka,
szczelina o etiologii nowotworowej – powstaje w związku z wystąpieniem choroby nowotworowej kanału odbytu lub pojawienia się chłoniaków bądź białaczki.

Najczęściej do rozpoznania szczeliny odbytu dochodzi podczas badania proktologicznego lub w trakcie wywiadu przeprowadzanego z pacjentem. Wśród objawów, na jakie skarżą się pacjenci cierpiący na tę chorobę, należy wymienić:

• pieczenie i świąd odbytu,
• bardzo silny ból w kanale odbytu podczas próby wypróżnienia,
• obecność bólu przez następne 30 minut lub dłużej (nawet do kilku godzin) po oddaniu stolca,
• obecność żywoczerwonej krwi na papierze toaletowym lub w oddawanym stolcu.

Niektórzy pacjenci skarżą się dodatkowo na sporadyczne występowanie wydzieliny z odbytu.

Leczenie szczeliny odbytu jest w pierwszej kolejności rozpoczynane od podjęcia działań zachowawczych, stosując odpowiednie lekarstwa i dietę. Wynika to z faktu, że spożywane przez nas potrawy mają wpływ na jakość produkowanego w jelitach stolca, co tym samym przekładasię na twardość wypróżnień. Twardy stolec powoduje urazy kanału odbytu i uniemożliwia zagojenie się rany. W trakcie leczenia zachowawczego dieta powinna być bogata w błonnik, a zatem pełna owoców, jarzyn i otrębów. Istotne jest także picie minimum 2,5 litra wody każdego dnia, unikanie ostrych przypraw i alkoholu oraz stosowanie produktów, które ułatwiają wypróżnianie – takich, jak przykładowo spożywanie oliwy z oliwek.

W przypadku, gdy leczenie zachowawcze nie wystarcza, lekarz może się zdecydować na operacyjne leczenie szczeliny odbytu. Taki zabieg trwa około 20 minut, a pacjent jest poddawany znieczuleniu podpajęczynówkowemu.

Tydzień przed planowanym terminem zabiegu pacjent, który został zakwalifikowany do usunięcia szczeliny odbytu, powinien wykonać następujące badania krwi:
ustalenie grupy krwi,
morfologię,
kreatyninę,
glukozę,
elektrolity,
układ krzepnięcia,
antygen Hbs,
przeciwciała ANTY-HIV.
Również na tydzień przed zabiegiem należy zamienić leki rozrzedzające krew na leki podskórne, a w przypadku zażywania innych lekarstw skonsultować ich dawkowanie z lekarzem. Jeśli pacjent cierpi dodatkowo na inne schorzenia, powinien uzyskać od lekarzy prowadzących zaświadczenia, informujące o braku przeciwwskazań do operacyjnego leczenia szczeliny odbytu. W dniu planowanego zabiegu pacjent powinien stawić się w szpitalu na czczo.

Po przeprowadzonym zabiegu pacjent pozostaje na kilka godzin w sali pooperacyjnej, gdzie zostaje poddany obserwacji. Następnie jest transportowany do oddziału chirurgicznego i dopiero stamtąd zostaje wypisany do domu – nierzadko już następnego dnia po operacji. Zazwyczaj już następnego dnia pacjent może także wrócić do swoich codziennych aktywności, ale w ciągu pierwszego tygodnia powinien jednak ograniczać wysiłek fizyczny. Istotne jest, by pacjent po zabiegu przemywał codziennie ranę roztworem Octeniseptu, a także unikał siedzącego trybu życia oraz przeciwdziałał zaparciom. Dwa tygodnie po przeprowadzonym zabiegu należy natomiast odebrać ze szpitala wynik histopatologiczny.