Operacje szczeliny odbytu
Jedną z dolegliwości, z jakimi pacjenci zgłaszają się do proktologa, jest szczelina odbytu. W przypadku tej choroby konieczne jest podjęcie leczenia zabiegowego, polegającego na wycięciu szczeliny, aby pomóc zwieraczom przywrócić ich prawidłowe funkcjonowanie.
Mianem szczeliny odbytu określa się linijne pęknięcie anodermy, czyli wyspecjalizowanej skóry, która wyścieła kanał odbytu. Zazwyczaj do pęknięcia skóry i powstania szczeliny dochodzi podczas defekacji, w nagły i niespodziewany sposób. Wskazuje się, że około 25% pacjentów cierpiących na tę chorobę ma problemy z oddawaniem twardego stolca. W zdecydowanej większości przypadków pęknięciu ulega skóra, znajdująca się na tylnej ścianie kanału odbytniczego. W bardzo rzadkich przypadkach pęka anoderma na ścianach bocznych i zazwyczaj jest to związane ze współistnieniem innych chorób – nowotworu, kiły, HIV, białaczki, gruźlicy bądź choroby Crohna. Szczelina odbytu stanowi przewlekłe owrzodzenie końcowego odcinka kanału odbytu i wymaga podjęcia odpowiednich działań, mających na celu przywrócenie pacjentowi normalnego funkcjonowania.
Wśród najważniejszych przyczyn, powodujących powstanie pęknięcia anodermy, wskazuje się mechaniczne rozerwanie tkanki z powodu zbyt dużych i twardych kawałków stolca oddawanych przez pacjenta podczas wypróżnienia. Z drugiej strony do powstania szczeliny może się także przyczyniać zbyt częste oddawanie stolca w trakcie biegunki, związane z nadmierną eksploatacją odbytu. Nierzadko szczelina odbytu może powstać w wyniku infekcji gruczołów odbytowych lub stanów zapalnych skóry, znajdującej się na brzegach odbytu. Ponadto do czynników mogących powodować powstanie szczeliny zaliczamy zaburzenia relaksacji mięśnia zwieracza lub zaburzenia odruchu hamowania odbytniczo-odbytowego. Powstaniu szczeliny zdaniem lekarzy może także sprzyjać uprawianie seksu analnego.
Szczeliny odbytu zasadniczo można podzielić na cztery podstawowe rodzaje:
ostra szczelina odbytu – w tym przypadku mamy do czynienia ze świeżo powstałą raną w kanale odbytu. Dolegliwości, na które skarży się pacjent w takiej sytuacji, trwają nie dłużej niż trzy miesiące,
przewlekła szczelina odbytu – mamy z nią do czynienia wtedy, gdy czas trwania dolegliwości przekracza trzy miesiące. Charakteryzuje się ona pogrubieniem i stwardnieniem brzegów rany, a także pojawieniem się zwłókniałych pasm mięśnia zwieracza wewnętrznego,
poporodowa szczelina odbytu – do jej powstania dochodzi w trakcie porodu lub w ciągu dwóch miesięcy po urodzeniu dziecka,
szczelina o etiologii nowotworowej – powstaje w związku z wystąpieniem choroby nowotworowej kanału odbytu lub pojawienia się chłoniaków bądź białaczki.
Najczęściej do rozpoznania szczeliny odbytu dochodzi podczas badania proktologicznego lub w trakcie wywiadu przeprowadzanego z pacjentem. Wśród objawów, na jakie skarżą się pacjenci cierpiący na tę chorobę, należy wymienić:
- pieczenie i świąd odbytu,
- bardzo silny ból w kanale odbytu podczas próby wypróżnienia,
- obecność bólu przez następne 30 minut lub dłużej (nawet do kilku godzin) po oddaniu stolca,
- obecność żywoczerwonej krwi na papierze toaletowym lub w oddawanym stolcu.
Niektórzy pacjenci skarżą się dodatkowo na sporadyczne występowanie wydzieliny z odbytu.
Leczenie szczeliny odbytu jest w pierwszej kolejności rozpoczynane od podjęcia działań zachowawczych, stosując odpowiednie lekarstwa i dietę. Wynika to z faktu, że spożywane przez nas potrawy mają wpływ na jakość produkowanego w jelitach stolca, co tym samym przekładasię na twardość wypróżnień. Twardy stolec powoduje urazy kanału odbytu i uniemożliwia zagojenie się rany. W trakcie leczenia zachowawczego dieta powinna być bogata w błonnik, a zatem pełna owoców, jarzyn i otrębów. Istotne jest także picie minimum 2,5 litra wody każdego dnia, unikanie ostrych przypraw i alkoholu oraz stosowanie produktów, które ułatwiają wypróżnianie – takich, jak przykładowo spożywanie oliwy z oliwek.
W przypadku, gdy leczenie zachowawcze nie wystarcza, lekarz może się zdecydować na operacyjne leczenie szczeliny odbytu. Taki zabieg trwa około 20 minut, a pacjent jest poddawany znieczuleniu podpajęczynówkowemu.
Tydzień przed planowanym terminem zabiegu pacjent, który został zakwalifikowany do usunięcia szczeliny odbytu, powinien wykonać następujące badania krwi:
ustalenie grupy krwi,
morfologię,
kreatyninę,
glukozę,
elektrolity,
układ krzepnięcia,
antygen Hbs,
przeciwciała ANTY-HIV.
Również na tydzień przed zabiegiem należy zamienić leki rozrzedzające krew na leki podskórne, a w przypadku zażywania innych lekarstw skonsultować ich dawkowanie z lekarzem. Jeśli pacjent cierpi dodatkowo na inne schorzenia, powinien uzyskać od lekarzy prowadzących zaświadczenia, informujące o braku przeciwwskazań do operacyjnego leczenia szczeliny odbytu. W dniu planowanego zabiegu pacjent powinien stawić się w szpitalu na czczo.
Po przeprowadzonym zabiegu pacjent pozostaje na kilka godzin w sali pooperacyjnej, gdzie zostaje poddany obserwacji. Następnie jest transportowany do oddziału chirurgicznego i dopiero stamtąd zostaje wypisany do domu – nierzadko już następnego dnia po operacji. Zazwyczaj już następnego dnia pacjent może także wrócić do swoich codziennych aktywności, ale w ciągu pierwszego tygodnia powinien jednak ograniczać wysiłek fizyczny. Istotne jest, by pacjent po zabiegu przemywał codziennie ranę roztworem Octeniseptu, a także unikał siedzącego trybu życia oraz przeciwdziałał zaparciom. Dwa tygodnie po przeprowadzonym zabiegu należy natomiast odebrać ze szpitala wynik histopatologiczny.